W dzisiejszej prasie pojawiły się teksty adwokatów dotyczące tajemnicy zawodowej oraz konsekwencji, jakie może nieść ze sobą jej naruszenie.
Relacje adwokata z klientem są bardzo szczególne. Ich podstawą jest pełne zaufanie, którego adwokat nie może zawieść. Nawet wtedy, gdy pełnomocnictwo wygaśnie. Inaczej adwokatura nie ma sensu. Klient musi mieć pełne przekonanie, że adwokat nie zawiedzie go, i basta. – wyjaśniają adw. Jacek Kondracki i adw. Krzysztof Stępiński w artykule opublikowanym na portalu wyborcza.pl.
Podobnie adw. Rafała Dębowskiego, członek Naczelnej Rady Adwokackiej, wiąże pojęcie „tajemnicy adwokackiej” z kwestią zaufania. – (…) adwokat zobowiązany jest zachować w tajemnicy oraz zabezpieczyć przed ujawnieniem lub niepożądanym wykorzystaniem wszystko, o czym dowiedział się w związku z wykonywaniem obowiązków zawodowych. Tak rozumiana tajemnica adwokacka jest nieograniczona w czasie, a z obowiązku jej zachowania nie może zwolnić adwokata nawet klient. – pisze adw. Rafał Dębowski w felietonie, który ukazał się w dzisiejszej „Rzeczpospolitej”.
Czytaj:
artykuł adw. Jacka Kondrackiego i adw. Krzysztofa Stępińskiego
artykuł adw. Rafała Dębowskiego
10 /05 /2013
Art. 6. 1. Adwokat obowiązany jest zachować w tajemnicy wszystko, o czym dowiedział się w związku z udzielaniem pomocy prawnej.
2. Obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej nie może być ograniczony w czasie.
3. Adwokata nie można zwolnić od obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej co do faktów, o których dowiedział się udzielając pomocy prawnej lub prowadząc sprawę.
4. (4) Obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej nie dotyczy informacji udostępnianych na podstawie przepisów ustawy z dnia 16 listopada 2000 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1505, z późn. zm.2)) - w zakresie określonym tymi przepisami.
Zgodnie z treścią Kodeksu Etyki Adwokackiej
§ 19
- Adwokat zobowiązany jest zachować w tajemnicy oraz zabezpieczyć przed ujawnieniem lub niepożądanym wykorzystaniem wszystko, o czym dowiedział się w związku z wykonywaniem obowiązków zawodowych.
- Znajdujące się w aktach adwokackich materiały objęte są tajemnicą adwokacką.
- Tajemnicą objęte są nadto wszystkie wiadomości, notatki i dokumenty dotyczące sprawy uzyskane od klienta oraz innych osób, niezależnie od miejsca, w którym się znajdują.
- Adwokat zobowiąże swoich współpracowników i personel oraz wszelkie osoby zatrudnione przez niego podczas wykonywania działalności zawodowej do przestrzegania obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej.
- Adwokat posługujący się w pracy zawodowej komputerem lub innymi środkami elektronicznego utrwalania danych obowiązany jest stosować oprogramowanie i inne środki zabezpieczające dane przed ich niepowołanym ujawnieniem.
- Przekazywanie informacji objętych tajemnicą zawodową za pomocą elektronicznych i podobnych środków przekazu wymaga zachowania szczególnej ostrożności i uprzedzenia klienta o ryzyku związanym z zachowaniem poufności przy wykorzystaniu tych środków.
- Obowiązek przestrzegania tajemnicy zawodowej jest nieograniczony w czasie.
- Adwokatowi nie wolno zgłaszać dowodu z zeznań świadka będącego adwokatem lub radcą prawnym w celu ujawnienia przez niego wiadomości uzyskanych w związku z wykonywaniem zawodu – konsekwencja bezwzględnego zakazu
- Art. 6 Prawa o adwokaturze: adwokat obowiązany jest zachować w tajemnicy wszystko, o czym dowiedział się w związku z udzielaniem pomocy prawnej. Obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej nie może być ograniczony w czasie. Adwokata nie można zwolnić od obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej co do faktów, o których dowiedział się udzielając pomocy prawnej lub prowadząc sprawę – przepis ten ma charakter bezwzględnie obowiązujący.
- Ustawa nie uzależnia obowiązku dochowania tajemnicy od tego, czy wiadomość została powierzona adwokatowi jako tajna.
- Tajemnicą objęte są wiadomości uzyskane od klienta, świadków, sędziego, osób trzecich, a nawet pochodzące od strony przeciwnej.
- NRA na swym plenarnym posiedzeniu w dniu 12 grudnia 1993 r. podjęła uchwałę wyjaśniającą, że tajemnica adwokacka jest tajemnicą bezwzględnie obowiązującą i ani sąd, ani prokurator nie jest władny zwolnić adwokata od obowiązku dochowania tajemnicy.
- W dniu 28 listopada 1998 r. uchwalony został na sesji plenarnej CCBE (Rada Adwokatur i Stowarzyszeń Prawniczych Europy) w Lyonie nowy kodeks deontologiczny adwokatów Unii Europejskiej. W tym tekście znalazł się rozdział poświęcony tajemnicy zawodowej adwokatów. Między innymi stwierdzono tam, ze „tajemnica zawodowa stanowi pierwszorzędne i fundamentalne prawo, a zarazem obowiązek adwokata. Adwokacki obowiązek zachowania tajemnicy służy interesom wymiaru sprawiedliwości, jak również interesom klienta. Stad przysługuje mu szczególna ochrona ze strony państwa”.
- W trybie art. 245 kpk („zatrzymanemu na jego żądanie należy niezwłocznie umożliwić nawiązanie w dostępnej formie kontaktu z adwokatem, a także bezpośrednią z nim rozmowę”) NIE można zwolnić adwokata z obowiązku zachowania tajemnicy – ZAKAZ BEZWZGLĘDNY.
- W trybie art. 180 § 2 kpk i art. 160 kpk MOŻNA zwolnić z obowiązku zachowania tajemnicy – ZAKAZY WZGLĘDNE.
Art. 6 Prawa o adwokaturze JEST LEX SPECIALIS w stosunku do art. 180 § 2 kpk – na takim stanowisku stoi adwokatura (jest to pogląd m.in. S. Śliwińskiego, S. Kalinowskiego, S. Janczewskiego, Z. Krzemińskiego, Z. Łączyńskiego i Z. Skoczka). Jest tak dlatego, że art. 6 jest zaadresowany wyłącznie do adwokatów (ius speciale), w przeciwieństwie do norm powszechnych (ius commune) i jako taki uchyla normę ogólną zawartą w art. 180 kpk.
Odmienny pogląd w tej sprawie R. Łyczywek, A. Mogilnicki, K. Buchała, M. Cieślak, S. Gardocki.
Zagadnieniem tym zajął się SN w uchwale z dnia 16 czerwca 1994 r. (I KZP 5/94) w związku z wnioskiem złożonym przez Ministra Sprawiedliwości o rozstrzygniecie wątpliwości dotyczących zakresu tajemnicy zawodowej adwokata. W uchwale tej SN przyznaje, że obrońcy karnego nie wolno przesłuchiwać co do okoliczności, o których dowiedział się w związku z wykonywaniem funkcji obrońcy oskarżonego, jednakże SN dopuszcza możliwość przesłuchania adwokata, który nie jest obrońcą lecz pełnomocnikiem.
W ten sposób SN nadał tajemnicy adwokackiej charakter względny. Prowadzi to do podzielenia adwokatów na dwie kategorie. Do pierwszej należą ci, którzy występują w procesie karnym jako obrońcy i mają prawo do zachowania tajemnicy, zaś do drugiej, tej gorszej, należy zaliczyć pełnomocników i ci nie mogą zasłonić się tajemnicą zawodową. W praktyce mogłaby powstać przedziwna sytuacja w toczącym się procesie karnym, w którym obok obrońcy oskarżonego występuje pełnomocnik powoda cywilnego lub oskarżyciela posiłkowego. W tym wypadku mielibyśmy na sali rozpraw dwóch różnej kategorii adwokatów, jednego korzystającego z pełnej ochrony jeśli chodzi o prawo do zachowania tajemnicy, i drugiego, który nie mógłby się powołać na prawo odmowy zeznań z powołaniem na instytucję tajemnicy zawodowej. Trudno uznać taką sytuację za normalną i zdrową.
Tajemnicą objęte są wszystkie materiały znajdujące się w aktach podręcznych adwokata. Okazanie do wglądu lub wydanie akt adwokackich jakiejkolwiek władzy stanowi naruszeni tajemnicy zawodowej. Dotyczy to spraw będących w toku i zakończonych.
Przed rozpoczęciem pracy przez każdego pracownika przyjmowanego do pracy w kancelarii należy przeprowadzić z nim szkolenie w zakresie tajemnicy zawodowej i zobowiązać do jej zachowania.
Krzysztof Tumielewicz, adwokat.